ابعاد خود چیست و شناخت آنها چگونه به غلبه بر موانع خودآگاهی کمک می‌کند؟

از آنجایی که انسان موجودی چند بعدیست، شناخت این ابعاد می تواند سبب رشد فرد گردد. خود از جنبه های مختلفی تشکیل شده و با توجه به اهمیت خودآگاهی در زندگی و وم آشنایی با موانع خودآگاهی بهتر است با انواع خود آشنا شویم. ابعاد مختلف خود عبارتند از:

۱. خود فیزیکی

شناخت این بخش به نسبت راحت تر ار جنبه های دیگر است. خود فیزیکی یا جسمانی به تصوری اطلاق می شود که ما نسبت به بدن خود داریم و بخش زیادی از ارتباط ما از طریق زبان بدن یا Body Language صورت می گیرد.

عناصری که در ارتباط غیر کلامی موثرند در چند گزینه خلاصه می‌شوند و می‌توان از میان آنها به تماس چشمی مناسب، رعایت فاصله با دیگران و حتی حرکات دست اشاره کرد. آگاهی از زبان بدن یعنی آگاهی از سیگنال هایی که در ارتباط غیر کلامی برای دیگران می فرستیم. هر چه این آگاهی افزایش یابد، روابط ما هم ثمربخش بیشتری خواهد داشت.

۲. خود واقعی

این بخش درونی‌ترین بخش وجود هر آدمی است. همه ما به این بخش از وجودمان احاطه کامل داریم ولی دیگران به این بخش آگاه نیستند. این خود هر چه آنچه ما هستیم را در بر می‌گیرد و گاهی لازم است عمیق و صادقانه این بخش از وجودمان را ببینیم.

کارل راجرز روانشناس آمریکایی در این مورد می گوید:

آن چه را من از دیگران پنهان می کنم اغلب همان چیزی است که آنها از من پنهان می کنند!»

۳. خود اجتماعی

نقش ها و نقاب های ما در جامعه خود اجتماعی را شکل می دهد. باید گفت که نظر اطرافیان هم در شکل گیری این وجهه تاثیر دارد.

در هر گروه ما با توجه به ارزش ها و قوانین آن رفتار می کنیم. مشخصاً در گروه دوستانه رفتار ما صمیمانه تر از محل کار یا تحصیلمان است. در روابط ما گاهاً فرایند همانندی به شکلی نامحسوس رخ می دهد. به عبارت دیگر ما ترغیب می شویم که شبیه به افرادی شویم که بیشتر با آن ها در ارتباط هستیم. به همین دلیل است که باید مراقب باشیم که زمان خود را با چه کسانی به اشتراک می‌گذاریم.

در پایان باید گفت که دو فاکتور مهم در روند تشکیل خود اجتماعی موثرند: خود واقعی و اوضاع اجتماعی.

۴. خود آرمانی

خود آرمانی تصویر ایده آل و دور از دسترس خودمان است. به عبارت دیگر، فاصله خود واقعی یا آنچه هستیم با خود آرمانی یا آنچه می خواهیم باشیم. هر چه این فاصله بیشتر باشد، به تبع احساس ناکارآمدی بیشتری در ما شکل می گیرد. خود آرمانی را می توان نتیجه تاثیرات فرزندپروری و اجتماعی شدن دانست.

بد نیست بدانید یک ذهن سالم، خود را همان طور که هست می پذیرد و در تلاش است که در تمامی ابعاد به رشد و کمال برسد، با انتقادها به طور سازنده برخورد کند و به نقاط قوت و ضعفش نیز آگاه است. در واقع خود آرمانی یک انگیزش است و فرد را وادار می سازد تا برای رسیدن به هدفش تلاش کند اما به شرطی که واقع بینانه طراحی شود.

۵. خود معنوی

این جنبه از خود، مرتبط با جهان بینی فرد و دیدگاه های انسانی اوست. به عبارت دیگر اعتقادات فرد به زندگی اش معنا می بخشد. ویکتور فرانکل ، فیلسوف، روان درمانگر، جامعه شناس و پدر معنا درمانی یا لوگوتراپی ( Logotherapy ) در این باره می‌ گوید:

معنی زندگی هرکس منحصر به فرد بوده و تنها او هست که می تواند به این معنا تحقق بخشد. تلاش برای یافتن معنی در زندگی، اساسی ترین نیروی محرکه هر فرد در دوران زندگی اوست.»

این بخش اهمیت ویژه ایی دارد چرا که مبدا و مقصد نهایی خودآگاهی و خودشناسی در آن نهفته است.

۶. خود جنسیتی

تصور یا برداشت نسبت به هویت و تمایلات جنسی را خود جنستی می گویند. برداشت صحیح باعث می شود نقش هایی را انتخاب کنیم که در راستای هویت ماست.

۷. خود تاریک یا ناخودآگاه

این بخش از وجود دربرگیرنده اسرار ماست و انرژی زیادی را برای مخفی نگه داشتن آن صرف می کنیم. خود تاریک در حقیقت بخشی است که تمایل نداریم دیگران از آن مطلع شوند.

ویژگی های افراد خودآگاه

بی شک افرادی که به خودآگاهی رسیدند و موانع خودآگاهی را پشت سر گذاشته شده‌‌اند، ویژگی هایی دارند که ضروری است آنها را بشناسیم. این ویژگی ها عبارتند از:

1. برای خود ارزش قائلند.
2. نسبت به انتقادات واکنش منفی نشان نمی دهند.
3. به ارزش ها و باورهایشان آگاهی کامل دارند و از آن دفاع می کنند.
4. دیگران را تحقیر و سرزنش نمی‌کنند بلکه احترام آنها را نگه می‌دارند.
5. روحیه همکاری و مشارکت بالاتری دارند.
6. از نقاط ضعف و قوتشان آگاه هستند.
7. با افراد کاردان م می کنند.

مراقب انرژی خود باشید

چگونه کودکانمان را بدون داد و فریاد تربیت کنیم

سرمایه داری از منتقد احساسات, به مروج آن بدل شده است